آنچه از کرونای امیکرون می‌دانیم

امیکرون چیست؟

امیکرون چه تفاوتی با انواع قبلی ویروس دارد؟

منشاء این نوع ویروس از کجاست؟

امیکرون و شیوع کمتر علائم چشایی و بویایی

واریانت امیکرون چقدر گسترده شده است؟

امیکرون چقدر نگران‌کننده است؟

اومیکرون و تزریق دوز سوم واکسن کرونا

فواید تزریق دوز سوم واکسن کرونا را بشناسید!

درباره اومیکرون چه باید کرد؟

نیاز به واکسن پروتئین نوترکیب کرونا برای دوز سوم

اومیکرون، آغازی بر پایان کرونا؟

اسپایکوژن، انتخاب مناسب برای دز بوستر

امیکرون چیست؟

امیکرون (Omicron)، آخرین سویه نگران‌کننده کرونا از نظر سازمان جهانی بهداشت که ابتدا B.1.1.529 نامیده می‌شد، حالا دیگر به مهم‌ترین و شایع‌ترین سویه ویروس کرونا در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است؛ اما این نوع جهش یافته از ویروس چه تفاوتی با انواع قبلی دارد؟ آیا همان طور که بعضی‌ها میگویند این آغازی بر پایان پاندمی کروناست؟

به مهم‌ترین سوالات در رابطه با کرونا امیکرون؛ بر اساس گزارش بلومبرگ و دیگر منابع معتبر و به روز پاسخ می‌دهیم:

امیکرون چه تفاوتی با انواع قبلی ویروس دارد؟

ویروس کرونا به کمک پروتئینی به نام اسپایک وارد سلول‌های بدن شده و باعث بیماری کووید-19 می‌شود. حدود 30 تغییر یا بیشتر در پروتئین اسپایک در نوع اومیکرون مشخص شده است که دو برابر جهش‌های نوع دلتا است.

نیمی از این جهش‌ها در ناحیه ای است که ویروس کرونا به کمک آن به سلول بدن انسان متصل شده، وارد آن می‌شود و باعث عفونت می‌شود. جهش‌ها در این ناحیه ویروس می‌تواند باعث شود تا دستگاه ایمنی (یعنی آنتی‌بادی‌های ساخته شده بعد از واکسیناسیون یا عفونت قبلی) ویروس را کمتر از قبل تشخیص دهد و خطر عفونت با اومیکرون افزایش یابد.

حداقل سه جهش در نوع امیکرون، به ویروس برای فرار از شناسایی شدن توسط آنتی‌بادی‌ دستگاه ایمنی کمک می‌کند. ظاهراً جهش دیگری هم توانایی آن را برای ورود به سلول‌های انسان افزایش می‌دهد و باعث انتقال بیشتر آن می‌شود.

منشاء این نوع ویروس از کجاست؟

تاکنون فقط حدس و گمان‌هایی درباره منشاء اومیکرون مطرح است. به باور یکی از دانشمندان مؤسسه ژنتیک UCL لندن، احتمالاً نوع اومیکرون در طول عفونت مزمن در فردی با نقص سیستم ایمنی (احتمالا مبتلای به HIV/AIDS درمان نشده) تکامل یافته است.

آفریقای جنوبی دارای 8.2 میلیون نفر مبتلا به HIV است که بیشترین میزان در جهان است. نوع بتا هم که سال گذشته در آفریقای جنوبی شناسایی شد، ممکن است از یک فرد آلوده به HIV منشاء گرفته باشد.

امیکرون و شیوع کمتر علائم چشایی و بویایی

اطلاعات اخیر از  انگلستان در‌ مورد علائم کرونا امیکرون نشان می‌دهد که از دست دادن حس بویایی یا چشایی با امیکرون در مقایسه با دلتا حدود 80 درصد کمتر شایع بوده است. اما، گلودرد در موارد امیکرون نسبت به دلتا تقریباً ۸ برابر شیوع بیشتری داشته است.

گزارشی دیگر از یک اپلیکیشن جمع‌آوری اطلاعات کووید-19 (ZOE) درباره علائم شایع کرونا در پیک اومیکرون، 5 علامت شایع در دوره ابتلا به اومیکرون را معرفی می‌کند، علامت اولیه و دومین علامت شایعی که بسیاری گزارش می‌کنند، علامتی بسیار خفیف و معمولی است که شاید هرکس به راحتی از کنار آن بگذرد: سردرد.

شایع‌ترین علائم در پیک اومیکرون براساس اطلاعات این اپلیکیشن به ترتیب عبارتند از:

• آبریزش بینی
• سردرد
• خستگی متوسط یا شدید
• عطسه
• گلودرد

بعد از آبریزش بینی که 73درصد افراد تجربه کردند و رتبه اول را دارد، 68درصد از مردم علامت سردرد را تجربه کرده‌اند.

مراکز تزریق واکسن اسپایکوژن

در بخش “مراکز تزریق واکسن اسپایکوژن” موقعیت مکانی مراکز تزریق، به همراه شماره تماس آن‌ها درج شده است. برای آگاهی از موقعیت‌های مکانی هر مرکز، کافیست روی نام آن‌ها کلیک فرمایید. لطفا پیش از مراجعه حضوری با مرکز واکسیناسیون مورد نظر خود تماس حاصل فرمایید.

واریانت امیکرون چقدر گسترده شده است؟

موارد ابتلا به اومیکرون در کشورهای بسیاری از جمله آفریقای جنوبی، بوتسوانا، هلند، پرتغال، بریتانیا (انگلستان و اسکاتلند)، استرالیا، هنگ کنگ، کانادا، دانمارک، اتریش، ایتالیا، بلژیک، جمهوری چک، فرانسه، سوئد، اسپانیا، آمریکا و آلمان تایید شده است.

در ایران نیز تاکنون به صورت رسمی بیش از 1160 مورد مبتلا به امیکرون شناسایی شده است و مراجعات سرپایی به بیمارستان در هفته های اخیر به شدت افزایش یافته است.

امیکرون چقدر نگران‌کننده است؟

اولین گزارش‌ها از کرونای امیکرون از افراد جوان بود که به دلیل سن پایین‌تر معمولاً علائم خفیف با کرونا نشان می‌دهند. تحقیقات بعدی هم خفیف بودن کرونا اومیکرون را تایید کردند. بر اساس گزارشی از BBC، یک تحلیل بزرگ از انگلیس می‌گوید افرادی که به امیکرون مبتلا می‌شوند، در مقایسه با انواع قبلی بین 50 تا 70 درصد کمتر به مراقبت های بیمارستانی نیاز دارند.

در مطالعه‌ای در کالیفرنیای جنوبی آمریکا که شدت بیماری افراد مبتلا به اُمیکرون با افراد مبتلا به دلتا مقایسه شد، خطر بستری به علت بیماری علامت‌دار بیش از 50 درصد کمتر بوده است. خطر بستری در ICU و مرگ به ترتیب 74 درصد و حدود 90 درصد کمتر از دلتا بوده است. این تحقیق نشان می‌دهد که هیچ بیمار مبتلا به اُمیکرون نیاز به تهویه مکانیکی نداشت.

با توجه به این اطلاعات به نظر میرسد کرونا اومیکرون بیماری با علائم خفیف ایجاد میکند و کمتر از دلتا باعث مراجعه به بیمارستان یا بستری در بیمارستان و ICU و همچنین مرگ می‌شود. هرچند باید گفت اومیکرون توانایی بیشتری در فرار از ایمنی واکسنها و ایجاد عفونت مجدد در افراد واکسینه ُدارد. به همین دلیل تزریق دز سوم واکسن کرونا همزمان با اومیکرون در بیشتر کشورها شتاب گرفت.

اومیکرون و تزریق دوز سوم واکسن کرونا

اطلاعات به وضوح تاثیر واکسیناسیون و مخصوصاً دز بوستر یا دز سوم را بر تقویت دوباره ایمنی در برابر ویروس کرونا نشان می‌دهد. آمار تعداد مرگ‌ومیر در ماه‌های اخیر در 2 کشور سوییس و شیلی، اختلاف قابل‌توجه در تعداد مرگ‌ومیر را بین افراد واکسینه نشده را با افراد واکسینه با 2 دوز یا دز بوستر نشان میدهد. تعداد فوتی‌های بین واکسینه نشده‌ها بسیار بیشتر از فوتی‌ها در بین افراد واکسینه شده مخصوصاً بعد از دز بوستر است.

آخرین اطلاعات و داده‌ها از بریتانیا نشان می دهد که دوز بوستر یا دز سوم همچنان سطح بالایی از محافظت را در برابر بیماری شدید در اومیکرون به خصوص بین بزرگسالان 65 ساله یا بیشتر ایجاد می‌کند: دز بوستر حدود 90٪ محافظت را 3 ماه پس از تزریق ایجاد می‌کند، در حالی که 3 ماه پس از دو دز، 70درصد محافظت و بعد از 6 ماه تنها 50% محافظت مشاهده شده است.

گزارش مرکز کنترل بیماری در آمریکا (CDC) نشان داده در زمانی که امیکرون اولین بار در آمریکا در گردش قرار گرفته است، محافظت افراد با دز بوستر نسبت به افراد واکسینه نشده، در مقابل ابتلا به کووید-۱۹، پنج برابر بیشتر بوده است.

علاوه بر این، واکسن خط دوم دفاع بدن به نام ایمنی سلولی را هم تحریک می‌کند که دانشمندان اخیراً بیشتر به آن توجه کرده‌اند. خوشبختانه ایمنی سلولی بعد از واکسن در برابر اومیکرون همچنان پایدار است و تا زمان‌های طولانی‌تری میتواند با ویروس مقابله کند. شاید به همین علت، افراد واکسینه هنوز هم در برابر بیماری پاسخ بهتری میدهند و دچار بیماری شدید یا بستری نمی‌شوند.

فواید تزریق دوز سوم واکسن کرونا را بشناسید!

با گذشت چندین ماه از تزریق واکسن کرونا در اولین گروه‌ از افراد در بسیاری از کشورهای جهان، پرسش‌ها درباره نیاز به تزریق دوز سوم یا دوز تقویتی واکسن کرونا در کشورهای مختلف همواره رو به افزایش بوده است.

تحقیقات در بعضی کشورها درباره اثربخشی واکسن‌ها و میزان ایمنی در بدن دریافت‌کنندگان واکسن بعد از گذشت چند ماه از واکسیناسیون قبلی نشان می‌دهد که تزریق دوز سوم واکسن کرونا به خصوص در جمعیت‌های خاص مانند سالمندان و افراد با ضعف و سرکوب سیستم ایمنی برای حفظ ایمنی جامعه موردنیاز است.

دلایل مختلفی برای تزریق دوز تقویتی واکسن کرونا مطرح شده است که نتیجه بررسی‌ها و تحقیقات است و مورد توجه نهادهای بهداشت و سلامت کشورها قرار گرفته است.

درباره اومیکرون چه باید کرد؟

به گفته کارشناسان، هنوز مهم‌ترین و بهترین راه‌حل، افزایش واکسیناسیون و تزریق دوز تقویتی است. تحقیقات نشان داده است که میزان بالای آنتی بادی‌های خنثی کننده ویروس اصلی کرونا با محافظت در برابر کرونای ناشی از انواع (واریانت‌های) جدیدتر ارتباط دارد.

این احتمال وجود دارد که تزریق دوز تقویتی از واکسن‌های موجود و افزایش سطح آنتی‌بادی بعد از آن، محافظت کافی و سد مناسبی در برابر اومیکرون ایجاد کند.

نیاز به واکسن پروتئین نوترکیب کرونا برای دوز سوم

از مهم‌ترین مسائل در تصمیم‌گیری برای الزام به تزریق دوز تقویتی واکسن کرونا، میزان دسترسی به واکسن و توانایی واکسن‌سازان برای تامین گسترده واکسن در بیشتر کشورهای دنیاست. به همین علت، نیاز به تولید واکسن‌های با تکنولوژی متفاوت در کنار واکسن‌های قبلی بیشتر از گذشته احساس می‌شود. علاوه بر این، با توجه به تحقیقات موجود به نظر می‌رسد استفاده از پلتفرم‌های متفاوت از واکسیناسیون اولیه برای دوز سوم واکسن کرونا باعث ایجاد ایمنی پایدارتر و موثرتر در برابر ابتلا به کووید- ۱۹ می‌شود.

توجه به پلتفرم واکسن پروتئین نوترکیب برای تولید واکسن کرونا به همین دلایل افزایش یافته است. در همین حال، تعداد زیادی از پروژه‌های واکسن‌های پروتئین نوترکیب علیه ویروس کرونا در سراسر دنیا حال پیشرفت و ساخت هستند. در ایران نیز واکسن پروتئین نوترکیب اسپایکوژن که مهرماه امسال مجوز مصرف را دریافت کرد، حاوی قسمتی از ویروس کرونا با نام اسپایک است که باعث ایجاد ایمنی در برابر این ویروس می‌شود. واکسن اسپایکوژن تنها واکسن پروتئین نوترکیب موجود در کشور است که شامل تمامی بخشهای پروتئین اسپایک ویروس کرونا است. این پروتئین اصلی‌ترین هدف در طراحی واکسن‌ها علیه بیماری کرونا بوده است.

پلتفرم استفاده شده در ساخت واکسن سیناژن، پروتئین نوترکیب است که امتیاز اصلی آن ایمنی بالا و سابقه طولانی استفاده از آن در ساخت انواع واکسن‌ها از جمله واکسن آنفلوانزا، هپاتیت، HPVو داروهایی چون انسولین است.

بنابراین، نگرانی کمتری درباره عوارض جانبی ناشی از واکسن با پلتفرم پروتئین نوترکیب که اسپایکوژن از آن بهره برده، وجود دارد. با پلتفرم پروتئین نوترکیب، عوارض کمتری نسبت به بقیه انواع واکسن‌ها رخ می‌دهد و عوارض خاصی که با واکسن‌های با تکنولوژی جدید مانند mRNA گزارش شده، با واکسن پروتئین نوترکیب مانند واکسن اسپایکوژن تجربه نمی‌شود.

در بررسی واکسن اسپایکوژن در فاز 2 کارآزمایی بالینی، افراد با سابقه ابتلا به کرونا با تزریق یک دوز از واکسن سیناژن به ایمنی مشابه با ایمنی دو دوز واکسن دست یافتند که اثر تقویت‌کنندگی پاسخ ایمنی را در اسپایکوژن نشان می‌دهد. با توجه به مزیت‌هایی چون ایمنی تکنولوژی پروتئین نوترکیب و رسیدن به ایمنی طولانی‌تر و قوی‌تر با ترکیب دو نوع واکسن با پلتفرم متفاوت، واکسن سیناژن می‌تواند گزینه منطقی و مناسب برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا باشد.

اومیکرون، آغازی بر پایان کرونا؟

کریستوفر مورای مدیر موسسه سنجش و ارزیابی سلامت در آمریکا با اشاره به اینکه تا مارس ۲۰۲۲ بخش بزرگی از جمعیت جهان به واریانت اُمیکرون مبتلا خواهد شد، اعتقاد دارد که به دلیل افزایش میزان واکسیناسیون، استفاده از دوز سوم در بسیاری از کشورها و سطح بالای ایمنی ناشی از ابتلای قبلی، برای مدتی سطح ایمنی جهانی علیه کرونا در بالاترین میزان خود قرار خواهد گرفت و برای هفته‌ها و ماه‌ها جهان باید انتظار میزان کمی از انتقال ویروس را داشته باشد.

او می‌گوید پس از موج اُمیکرون، کرونا بازخواهد گشت اما پاندمی باز نخواهد گشت.
هرچند دانشمند و مشاور ارشد کاخ سفید، دکتر فائوچی میگوید: هنوز خیلی زود است که بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا اُمیکرون به معنی تغییر در همه‌گیری کرونا و تبدیل آن به بیماری فصلی کرونا است یا خیر.

وی افزود: این واقعیت که به نظر می‌رسد جهش‌های ویروس کرونا قادر به فرار از برخی پاسخ‌های ایمنی ناشی از واکسن‌ها و ابتلای قبلی هستند، دستیابی به ایمنی جمعی را دشوار می‌کند. واکسن‌های مخصوص یک نوع ویروس بهترین راه مبارزه با این بیماری نیستند و واکسیناسیونی موردنیاز است که علیه همه انواع جهش‌ها (واریانت‌ها) کار کند. نباید وارد چرخه‌ای شویم که برای هر نوع جدید یک واکسن ویژه بسازیم. باید به مکانیسمی دست پیدا کنیم که بتواند پاسخ ایمنی را علیه همه واریانت‌های فعلی و آینده ویروس کرونا ایجاد کند.

اسپایکوژن، انتخاب مناسب برای دز بوستر

تزریق اسپایکوژن برای دز بوستر یا همان دز سوم واکسن کرونا، باعث پاسخ ایمنی مجدد و تا بیش از 25 برابر افزایش در غلظت آنتی‌بادی‌های خنثی کننده شد. اسپایکوژن توانست بیشترین میزان افزایش ایمنی را (میانگین بیش از 25 برابر) در افراد با سابقه تزریق واکسن ویروس غیرفعال (مانند سینوفارم) ایجاد کند.

همچنین، دز بوستر واکسن اسپایکوژن در دریافت‌کنندگانِ آسترازنکا و اسپایکوژن به ترتیب بیش از 14 برابر و 11 برابر پاسخ ایمنی را افزایش داد. با توجه این نتایج و این که در ایران بیشترین نوع واکسن تزریق شده به افراد در واکسیناسیون اولیه، واکسن‌های ویروس غیرفعال همچون سینوفارم، بهارات و برکت بوده است؛ تزریق اسپایکوژن به عنوان دز بوستر برای همه انواع موجود از واکسن‌ کرونا در ایران و به ویژه واکسن‌هایی چون سینوفارم، برکت و بهارات، انتخابی مناسب و ایمن است.