“دوز سوم” واکسن کرونا شامل چه کسانی می‌شود؟

نگرانی‌ها در دنیا درباره دوام ایمنی واکسن‌ها

چه کسانی بیشتر در معرض ریسک کاهش ایمنی‌زایی واکسن هستند؟

دوز بوستر” یا “دوز تقویتی” واکسن کرونا چیست؟

انواع واکسن موجود برای دوز سوم: از mRNA تا پروتئین نوترکیب

دیدگاه سازمان جهانی بهداشت درباره دوز سوم واکسن کرونا

نگرانی‌ها در دنیا درباره دوام ایمنی واکسن‌ها

سرعت فراتر از باور تحقیقات، آزمایش بالینی و ساخت واکسن‌های کووید-19 بی‌‎سابقه بوده است. در سه ماهه اول سال 2021، بعضی کشورها به پوشش بالای واکسیناسیون دست یافتند.

در کشور ما نیز پس از سرعت گرفتن واکسیناسیون، تا زمان نگارش این گزارش نزدیک به 68 درصد جمعیت با یک دوز و بیش از 50 درصد جمعیت کاملاً با دوز واکسینه شده‌اند. با این حال، نشانه‌هایی از کاهش ایمنی در سطح جمعیت در چنین کشورهایی در حال افزایش است.

با سؤالاتی که در مورد میزان دوام محافظت حاصل از واکسن مطرح می‌شود، نیاز به واکسیناسیون با دوز سوم یا تقویتی موضوع بحث و بررسی در سراسر جهان است و البته بسیاری از کشورها اکنون برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا اقدام کرده‌اند.

علاوه بر بعضی تحقیقات و آمارها که نشان‌دهنده کاهش ایمنی ناشی از واکسن‌ها با گذشت زمان و پس از چندین ماه است، دو دلیل جدی برای استفاده از دوز سوم یا تقویتی واکسن کرونا وجود دارد:

اول، لزوم حفظ ایمنی جمعیت در برابر انواع نوظهور ویروس کرونا یا همان به اصطلاح واریانت‌های ویروس مانند دلتا، گاما و مو که درباره آنها این نگرانی وجود دارد که توان فرار از سیستم ایمنی را داشته باشند.

دوم، نیاز به افزایش اثربخشی واکسن در جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند افراد مبتلا به نقص ایمنی اولیه، کسانی که از درمان‌های سرکوب‌کننده ایمنی استفاده می‌کنند و البته سالمندان.

چه کسانی بیشتر در معرض ریسک کاهش ایمنی‌زایی واکسن هستند؟

این “دوز باقی‌مانده” یا همان “دوز سوم” واکسن کرونا که معمولاً چند ماه پس از دوز دوم تزریق می شود، برای تقویت اولین پاسخ ایمنی بدن در به خصوص در افراد آسیب‌پذیر است، زیرا:

• افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، بیشتر در معرض بیماری جدی و طولانی‌مدت ناشی از COVID-19 هستند.

• سیستم ایمنی ضعیف‌تر ممکن است به اندازه کافی به واکسن پاسخ ندهد و بنابراین ممکن است آنتی‌بادی کافی برای مبارزه با عفونت و بیماری جدی ناشی از COVID-19 تولید نکند.

دوز بوستر” یا “دوز تقویتی” واکسن کرونا چیست؟

دوز بوستر یا دوز تقویتی واکسن کرونا، در واقع دوز سوم واکسن است که در افرادی که قبلاً دو دوز واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند، به بهبود ایمنی ناشی از دو دوز قبلی کمک می‌کند.

در حقیقت دوز سوم واکسن کرونا کمک می‌کند تا در درازمدت محافظت و ایمنی در برابر بیماری شدید کووید-19 حفظ شود.

دوز تقویتی واکسن کرونا باعث تکثیر سلول‌های B می‌شود که آنتی بادی می‌سازند و سطح ایمنی را یک بار دیگر افزایش می‌دهد. اگرچه با گذشت زمان، تعداد آن‌ها دوباره کاهش می‌یابد، اما مجموعه سلول‌های ایمنی از قبل بیشتر خواهد شد.

این یعنی ایمنی حاصل از دوز سوم واکسن کرونا منجر به واکنش سریع‌تر و قوی‌تر در دفعات بعدی مقابله با ویروس و دوام طولانی‌تر ایمنی بدن می‌شود.

مراکز تزریق واکسن اسپایکوژن

در بخش “مراکز تزریق واکسن اسپایکوژن” موقعیت مکانی مراکز تزریق، به همراه شماره تماس آن‌ها درج شده است. برای آگاهی از موقعیت‌های مکانی هر مرکز، کافیست روی نام آن‌ها کلیک فرمایید. لطفا پیش از مراجعه حضوری با مرکز واکسیناسیون مورد نظر خود تماس حاصل فرمایید.

انواع واکسن موجود برای دوز سوم: از mRNA تا پروتئین نوترکیب

اصلی‌ترین پلتفرم‌های در دسترس برای واکسن کرونا شامل mRNA، وکتور ویروسی، ویروس غیرفعال‌شده و پروتئین نوترکیب (مانند واکسن اسپایکوژن) است.

هر کدام از این واکسن‌ها با روش خاصی باعث تحریک سیستم ایمنی بدن و ایجاد پاسخ ایمنی علیه ویروس کرونا، به خصوص پروتئین اسپایک ویروس می‌شود. ویروس کرونا به کمک اسپایک با اتصال به گیرنده خاصی در بدن (ACE2) وارد سلول‌های بدن شده و باعث عفونت کووید-19 می‌شود. به همین خاطر است که اکثر واکسن‌ها بر تولید پاسخ ایمنی در بدن علیه پروتئین اسپایک تمرکز دارند.

واکسن‌های با پلتفرم پروتئین نوترکیب (مانند واکسن اسپایکوژن) حاوی همه یا بخشی از پروتئین اسپایک هستند که با استفاده از تکنولوژی مهندسی ژنتیک و نوترکیبی ساخته می‌شود. واکسن استرالیایی-ایرانی اسپایکوژن دارای همه بخش‌های پروتئین اسپایک کرونا است، پس می‌تواند پاسخ ایمنی در بدن در برابر تمامی قسمت‌های اسپایک کرونا را تحریک کند.

دیدگاه سازمان جهانی بهداشت درباره دوز سوم واکسن کرونا

از نگاه سازمان جهانی بهداشت (WHO) هدف اصلی فعلی ایمن‌سازی در همه گیری COVID-19 محافظت در برابر بستری شدن در بیمارستان، بیماری شدید و مرگ است.

توصیه به تزریق دوز تقویتی یا دوز سوم، به عواملی چون میزان کاهش ایمنی بعد از واکسیناسیون اولیه و ارتباط آن با میزان کاهش اثربخشی واکسن‌های کرونا در جلوگیری از ابتلای به کرونا بستگی دارد.

کارشناسان علمی سازمان جهانی بهداشت (WHO) توصیه می‌کنند که افراد با نقص ایمنی متوسط و شدید باید دوز اضافی یا دوز سوم از همه واکسن‌های تایید شدهWHO را دریافت کنند، زیرا این افراد پاسخ ایمنی کمتری به واکسیناسیون اولیه دارند و در معرض خطر بالای نوع شدید بیماری کووید-19 هستند.

نکته مهم‌تر این است که کارشناسان سازمان جهانی بهداشت برای افراد بالای 60 سال که در دو دوز قبلی، واکسن با تکنولوژی ویروس غیرفعال شده مانند سینوفارم دریافت کرده‌اند، توصیه‌ای مخصوص و مشخص داشته اند.

برای واکسن‌های غیر فعال چون سینوفارم (که در ایران بخش زیادی از پوشش واکسیناسیون با آن انجام شده است)، افراد بالای 60 سال باید دوز سوم واکسن را دریافت کنند. طبق اعلام WHO استفاده از یک واکسن با پلتفرم متفاوت با نوع واکسن در دوزهای قبلی، برای دوز تقویتی با توجه به منابع و شرایط دسترسی به انواع واکسن‌ها امکان دارد.

اگر به اطلاعات بیشتری جهت تصمیم‌گیری در انتخاب واکسن اسپایکوژن به عنوان دوز سوم (بوستر) واکسن کرونا نیاز دارید، کافیست، مقاله «اسپایکوژن، انتخابی مناسب برای دوز بوستر» را مطالعه فرمایید.