اسپایکوژن، انتخابی مناسب برای دوز بوستر

بر اساس نتایج مطالعه‌ی بالینی، واکسن اسپایکوژن، انتخابی مناسب برای دوز بوستر

اسپایکوژن، واکسن ایرانی-استرالیایی که فاز اول مطالعات بالینی آن در استرالیا و فاز دوم و سوم آن در ایران انجام شد، در تاریخ 1400/07/14 مجوز مصرف اضطراری را از وزارت بهداشت اخذ کرد.

فـاز دوم مطالعـات بالینـی واکســن اسپایکوژن، خردادماه 1400 با تزریق به 400 داوطلب با هدف بررسی ایمنی‌زایی و ایمن بودن این واکسن به صورت دوسویه کور و تصادفی سازی شده انجام شد.

در این مطالعه افراد بالای 18 سال شرکت کردند که از نظر سابقه ابتلا می‌توان آن‌ها را به دو دسته سروپازتیو (seropositive) و سرونگاتیو (seronegative) تقسیم کرد.

در این مطالعه، افراد سروپازتیو، سابقه ابتلا به ویروس کرونا داشته‌اند که بر اساس ارزیابی آنتی‌بادی‌های اختصاصی در زمان ورود به مطالعه تعیین شده‌اند. تزریق یک دوز از اسپایکوژن در این افراد مشابه با تجویز دوز بوستر در افراد با سابقه واکسیناسیون قبلی است.

تزریق تنها یک دوز از واکسن اسپایکوژن در افرادی که سروپازتیو بوده‌اند، باعث افزایش میزان آنتی‌بادی‌های اختصاصی خنثی‌کننده ویروس کرونا به بیش از 12 برابر میزان پایه شده است و در عین حال هیچ عارضه جدی نیز مشاهده نشده و کاملا ایمن بوده است.

از سایر مزایای مهم واکسن اسپایکوژن به عنوان دوز بوستر می‌توان به این موارد اشاره کرد:
اسپایکوژن تنها واکسن پروتئین نوترکیب موجود در کشور است که شامل تمامی بخش‌های پروتئین اسپایک ویروس کرونا است.
پروتئیـن اسپـایـک از مهم‌تـرین پروتئیـن‌هـای سطحـی ویـروس کرونــا اسـت کـه شامـل بخـش‌های
RBD,RBM,NTD) S1) و S2 است. پاسخ‌های ایمنی در بدن در برابر تمامی بخش‌های اسپایک ویروس کرونا رخ می‌دهد. از این‌رو این پروتئین از جایـگاه ویـژه‌ای در طراحـی واکسـن‌ها علیه بیماری کرونا برخوردار است.

پلتفرم واکسن اسپایکوژن از ایمن‌ترین پلتفرم‌ها بوده و این پلتفرم در ساخت انواع واکسن‌ها از جمله واکسن آنفلوانزا، هپاتیت، HPV (گارداسیل) و داروهایی مانند انسولین سابقه بسیار طولانی دارد.

به دلیل اینکه واکسن اسپایکوژن از پروتئین با خلوص بالا ساخته شده است و از تمامی ساختار ویروس استفاده نشده است، ریسک بروز خطراتی مانند بیماری‌زایی واکسن و پارتیکل‌های ویروسی به دلیل مشکلات احتمالی در پروسه تولید وجود نخواهد داشت.

واکسن اسپایکوژن حاوی ترکیبات آلومینیوم و جیوه نیست و ادجوانت استفاده شده در این واکســن Advax-SM اسـت که مطالعـات متعددی ایمنی‌زایی آن را نشان داده‌اند.

با توجه به یافته‌های موجود از واکسن‌های پیشین و مطالعات Mix & Match به نظر می‌رسد استفاده از پلتفرم‌های متفاوت از واکسیناسیون اولیه باعث ایجاد ایمنی پایدارتر و موثرتر در برابر ابتلا به کووید-19 می‌شود.

مطابق توضیحات قبلی اسپایکوژن حاوی تمام بخش‌های پروتئین اسپایک است. از این رو در افرادی که واکسیناسیون اولیه آن‌ها با واکسن‌های بر پایه وکتور ویروسی یا واکسن‌های برپایه ویروس غیرفعال شده انجام داده‌اند، تجویز اسپایکوژن به‌عنوان دوز بوستر می‌تواند منجر به فعالسازی مجدد سلول‌های خاطره در ساخت آنتی‌بادی علیه تمام قسمت‌های پروتئین S از جمله قسمت NTD شود که در خنثی‌سازی ویروس نقش بسیار مهمی دارد.

همچنین نگرانی‌هایی در خصوص استفاده از واکسن با پلتفرم وکتور ویروسی، مشابه واکسن اولیه به‌عنوان دوز بوستر وجود دارد. این احتمال وجود دارد که بدن نسبت به وکتور ویروسی در واکسیناسیون اولیه، آنتی‌بادی تولید کرده باشد که این‌آنتی‌بادی‌ها در تجویز دوز بوستر منجر به غیر فعال کردن واکسن و در نهایت سبب کاهش اثربخشی دوز بوستر شوند. لذا تا تکمیل مطالعات بعدی در این زمینه به نظر می‌رسد تغییر پلتفرم دوز بوستر در افراد با سابقه تزریق پلتفرم آدنوویروس، ارجح باشد.

جمع بندی:

بر اساس اطلاعات به دست آمده از نتایج مطالعات بالینی واکسن اسپایکوژن و همچنین ساختار پروتئینی و نوع ادجوانت‌های آن، واکسن اسپایکوژن می تواند گزینه ای مناسب برای دوز بوستر خود و سایر واکسن‌های کرونا موجود باشد.

دوز بوستر واکسن کرونا چیست؟

دوز بوستر واکسن کرونا به بهبود ایمنی ناشی از 2 دوز قبلی واکسن کمک می کند. دوز بوستر واکسن کرونا کمک می کند تا در درازمدت در برابر بیماری شدید کووید-19 محافظت و ایمنی حفظ شود.

مطالعات نشان می‌دهد که پس از واکسیناسیون علیه کرونا، ممکن است محافظت در برابر ویروس با گذشت زمان کاهش یابد و کمتر بتواند در برابر انواع جدید این ویروس مانند نوع دلتا محافظت کند.

آیا این به این معناست که واکسن‌ها اثربخشی کافی را ندارند؟ پاسخ منفی است. واکسن‌های کووید -19 به خوبی از بیماری‌های شدید، بستری شدن در بیمارستان و مرگ و حتی در برابر نوع گسترده دلتا پیشگیری می‌کنند. با این حال، کارشناسان بهداشت عمومی کاهش محافظت و ایمنی در برابر بیماری‌های خفیف و متوسط را مخصوصاً در میان بعضی گروه‌های خاص مشاهده کرده‌ا‌ند.

چرا باید دوز بوستر واکسن کرونا را تزریق کرد؟

به گفته مراکز کنترل بیماری آمریکا (CDC)، اگرچه واکسیناسیون کرونا برای بزرگسالان 65 سال به بالا همچنان در پیشگیری از بیماری‌های شدید موثر است، اما یافته‌های تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که اثربخشی واکسیناسیون در پیشگیری از عفونت یا بیماری با علائم خفیف کاهش می‌یابد.

شواهد جدید همچنین نشان داده که در میان کادر درمان، اثر واکسن در برابر عفونت‌های کووید-19 با گذشت زمان کاهش می‌یابد. این اثربخشی کمتر، احتمالاً به دلیل کاهش محفاظت واکسن با گذشت زمان از واکسیناسیون (به عنوان مثال، کاهش ایمنی) و همچنین بروز جهش‌های جدیدتر مانند نوع دلتا است.

آیا اولویتی برای تزریق دوز بوستر وجود دارد؟ تزریق دوز بوستر شامل چه کسانی می‌شود؟

شرایط و اولویت‌بندی مختلفی برای تزریق دوز بوستر در کشورهای مختلف در حال اعلام است. در آمریکا افراد مسن 65 سال به بالا و بزرگسالان 50-64 سال با بیماریهای زمینه‌ای که باعث تضعیف یا سرکوب سیستم ایمنی می‌شوند، باید دوز بوستر را تزریق کنند. خطر بیماری شدید کووید-19 با افزایش سن افزایش می یابد و همچنین می تواند برای بزرگسالان در هر سنی با شرایط پزشکی زمینه‌ای افزایش یابد.

در آمریکا همچنین افراد تحت مراقبت‎های طولانی‌مدت، مانند ساکنان مراکز سالمندان، باید واکسن بوستر را دریافت کنند، زیرا در محیط گروهی با هم زندگی می‌کنند و اغلب افراد مسنی هستند که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند، پس در معرض خطر بیشتر عفونت و بیماری شدید ناشی از ویروس کرونا قرار دارند. گروه دیگری که درآمریکا شاید بر اساس ریسک‌های فردی دارای شرایط لازم برای تزریق دوز بوستر باشند، افراد 18 تا 49 ساله با بیماری‌های زمینه‌ای هستند که دچار تضعیف یا سرکوب سیستم ایمنی آن‌ها می‌شوند.

در ایران هم مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، گروه‌های هدف دوز بوستر واکسن کرونا را افراد با سرکوب سیستم ایمنی و کارکنان بخش بهداشت و درمان اعلام کرده است و زمان دریافت دوز بوستر حداقل شش ماه پس از دوز دوم است.

آیا دقیقا سه ماه پس از تزریق دوز دوم واکسن کرونا، دوز بوستر را باید دریافت کرد؟

طبق اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، زمان دریافت دوز بوستر حداقل شش ماه پس از دوز دوم است.