فواید تزریق دوز سوم واکسن کرونا را بشناسید!

فواید تزریق دوز سوم واکسن کرونا را بشناسید!

عملکرد دوز تقویتی یا بوستر چیست؟

کاهش ایمنی حاصل از واکسیناسیون اولیه

پاسخ ایمنی پایین‌تر در گروه‌های آسیب‌پذیر

افراد دارای شرایط برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا

واکسن‌های در دسترس برای دوز سوم

واکسن پروتئین نوترکیب، تکنولوژی ایمن و نام‌آشنا

مزیت واکسن‌های پروتئین نوترکیب کرونا

واکسن استرالیایی-ایرانی اسپایکوژن، با تکنولوژی پروتئین نوترکیب

فواید تزریق دوز سوم واکسن کرونا را بشناسید!

با گذشت چندین ماه از تزریق واکسن کرونا در اولین گروه‌ از افراد در بسیاری از کشورهای جهان، پرسش‌ها درباره نیاز به تزریق دوز سوم یا دوز تقویتی واکسن کرونا در کشورهای مختلف همواره رو به افزایش بوده است.

تحقیقات در بعضی کشورها درباره اثربخشی واکسن‌ها و میزان ایمنی در بدن دریافت‌کنندگان واکسن بعد از گذشت چند ماه از واکسیناسیون قبلی نشان می‌دهد که تزریق دوز سوم واکسن کرونا به خصوص در جمعیت‌های خاص مانند سالمندان و افراد با ضعف و سرکوب سیستم ایمنی برای حفظ ایمنی جامعه موردنیاز است.

دلایل مختلفی برای تزریق دوز تقویتی واکسن کرونا مطرح شده است که نتیجه بررسی‌ها و تحقیقات است و مورد توجه نهادهای بهداشت و سلامت کشورها قرار گرفته است.

عملکرد دوز تقویتی یا بوستر چیست؟

واکسیناسیون یک جهش اولیه در تعداد سلول‌های ایمنی ایجاد می‌کند که آنتی‌بادی‌ها و سایر مولکول‌های دستگاه ایمنی را تولید می‌کنند، اما بعد از آن به آرامی کاهش می‌یابد. این ذخیره‌ای کوچک از سلول‌های B و T را به وجود می‌آورد که “حافظه” طولانی‌مدت را برای دستگاه ایمنی باقی می‌گذارد که بدن را برای عفونت‌های بعدی توسط عامل بیماری آماده نگه می‌دارد.

دوز تقویتی واکسن کرونا باعث تکثیر سلول های B سازنده آنتی بادی شوند و سطح ایمنی را یک بار دیگر افزایش می‌دهد. با گذشت زمان، تعداد آن‌ها دوباره کاهش می‌یابد، اما مجموعه سلول‌های ایمنی حافظه از قبل بزرگ‌تر خواهد شد. این یعنی ایمنی حاصل از دوز تقویتی واکسن کرونا منجر به واکنش سریع‌تر و قوی‌تر در مواجهه‌های بعدی با ویروس می‌شود.

فرآیند دیگری که دوز تقویتی واکسن کرونا ایجاد می‌کند که در آن سلول‌های B دستگاه ایمنی که توسط واکسن تحریک شده‌اند، به غدد لنفاوی می‌روند و آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کنند که به عامل بیماری به صورت قوی‌تر متصل شوند و قدرت آنتی‌بادی‌ها افزایش می‌یابد.

کاهش ایمنی حاصل از واکسیناسیون اولیه

یافته‌های اولیه بعضی تحقیقات نشان می‌دهد که سطح آنتی‌بادی که توسط اکثر واکسن‌های COVID-19 ایجاد می‌شود، در حال کاهش است. نهادهای بهداشتی در کشورهایی که در پوشش واکسیناسیون پیشرو بوده‌اند، از کاهش میزان اثربخشی واکسن از 90 درصد در ماه‌های اولیه به 40 درصد در ماه‌های بعدی گزارش داده‌اند.

این کاهش می‌تواند ناشی از ظهور انواع واریانت‌های جدید کرونا مانند دلتا باشد. برخی تحقیقات از پژوهشگران فایزر و مودرنا با گذشت 6 ماه از اولین تزریق‎ها، کاهش اثربخشی واکسن‌ها علیه بیماری علامت‌دار را نشان داد که باعث شد تا آن‌ها به شدت تزریق دوز سوم واکسن کرونا را توصیه کنند. با این حال، واکسن‌های کووید -19 به خوبی از بیماری‌های شدید، بستری شدن در بیمارستان و مرگ و حتی در برابر نوع گسترده دلتا پیشگیری می‌کنند.

از جمله دغدغه‌هایی که با گذشت زمان افزایش می‌یابد و نیاز به دوز سوم واکسن کرونا را دوچندان می‌کند، کاهش ایمنی ناشی از واکسیناسیون قبلی در برابر انواع نوظهور ویروس کرونا یا همان به اصطلاح واریانت‌های ویروس مانند دلتا، گاما و مو است که ممکن است توان فرار از سیستم ایمنی را داشته باشند.

مراکز تزریق واکسن اسپایکوژن

در بخش “مراکز تزریق واکسن اسپایکوژن” موقعیت مکانی مراکز تزریق، به همراه شماره تماس آن‌ها درج شده است. برای آگاهی از موقعیت‌های مکانی هر مرکز، کافیست روی نام آن‌ها کلیک فرمایید. لطفا پیش از مراجعه حضوری با مرکز واکسیناسیون مورد نظر خود تماس حاصل فرمایید.

پاسخ ایمنی پایین‌تر در گروه‌های آسیب‌پذیر

مطالعات قبلی پایین‌تر بودن پاسخ ایمنی به واکسن‌های کرونا را در گروه‌های خاصی نشان داده است: در افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند یا مبتلایان به بیماری‌های نقص ایمنی و کسانی که درمان‌های تضعیف‌کننده ایمنی را دریافت می‌کنند.

خطر بیماری شدید کووید-19 با افزایش سن افزایش می یابد و همچنین می تواند برای بزرگسالان در هر سنی با شرایط پزشکی زمینه‌ای افزایش یابد. این موضوع دیگری است که نیاز به تزریق دوز تقویتی واکسن کرونا را تشدید کرده است و این گروه‌ها اکنون در اولویت تزریق دوز سوم واکسن کرونا در اکثر کشورها اعلام شده‌اند.

افراد دارای شرایط برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا

همچنان که بحث‌ها میان دانشمندان و نهادهای بهداشتی کشورها برای تصمیم گیری درباره لزوم تزریق دوز سوم یا تقویتی واکسن کرونا برای همه جمعیت واکسینه شده ادامه دارد؛ شرایط مختلفی برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا در کشورهای مختلف اعلام شده است.

در آمریکا افراد مسن 65 سال به بالا و بزرگسالان 50-64 سال با بیماریهای زمینه‌ای با تضعیف یا سرکوب سیستم ایمنی، باید دوز تقویتی واکسن کرونا را تزریق کنند.

طبق توصیه مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ در آمریکا (CDC)، افراد تحت مراقبت‎ های طولانی‌مدت، مانند ساکنان مراکز سالمندان، باید دوز تقویتی واکسن کرونا را دریافت کنند، زیرا در محیط گروهی با هم زندگی می‌کنند و اغلب افراد مسنی هستند که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند، پس در معرض ریسک بیشتر عفونت و بیماری شدید کرونا هستند.

وزارت بهداشت ایران، گروه‌های دارای شرایط و اولویت دوز سوم واکسن کرونا را سالمندان بالای 60 سال، افراد با سرکوب سیستم ایمنی و کارکنان بخش بهداشت و درمان اعلام کرده است.

وزارت بهداشت اعلام کرده است که افراد بالای 60 سال که در دو نوبت واکسیناسیون اولیه، واکسن‌های غیرفعال شده (مانند سینوفارم) را تزریق کرده‌اند، باید دوز سوم واکسن کرونا را به فاصله 4 ماه از نوبت دوم دریافت کنند.

زمان دریافت دوز سوم واکسن کرونا برای افراد با سرکوب سیستم ایمنی و کارکنان بخش بهداشت و درمان، حداقل شش ماه پس از دوز دوم تعیین شده است.

واکسن‌های در دسترس برای دوز سوم

اصلی‌ترین پلتفرم‌های موجود در دنیا برای دوز تقویتی واکسن کرونا شامل mRNA، وکتور ویروسی، ویروس غیرفعال‌شده و پروتئین نوترکیب (مانند واکسن اسپایکوژن) است. این واکسن‌ها هر یک از راه مشخصی باعث تحریک سیستم ایمنی بدن و ایمنی‌زایی علیه ویروس کرونا می‌شوند.

ویروس کرونا به کمک پروتئین اسپایک با اتصال به گیرنده مخصوص وارد سلول‌های بدن شده و باعث بیماری کووید-19 می‌شود. به همین دلیل پروتئین اسپایک هدف کلیدی در طراحی و تولید واکسن‌های کرونا بوده است.

واکسن پروتئین نوترکیب، تکنولوژی ایمن و نام‌آشنا

واکسن‌های کرونا که با پلتفرم پروتئین نوترکیب تولید می‌شوند (مانند واکسن اسپایکوژن)، حاوی همه یا بخشی از پروتئین اسپایک هستند و در ساخت آن‌ها از خودِ ویروس زنده و یا کشته‌شده استفاده نشده است.

واکسن استرالیایی-ایرانی اسپایکوژن از تمام ساختار پروتئین اسپایک ویروس به صورت کامل ساخته شده است و این توانایی را دارد که پاسخ ایمنی در بدن در برابر تمامی قسمت‌های اسپایک کرونا را تحریک کند.

مزیت واکسن‌های پروتئین نوترکیب کرونا

با توجه به پیشنهاد برخی از مطالعات قبلی برای ترکیب انواع متفاوت از واکسن‌ها برای واکسیناسیون و استفاده از پلتفرم متفاوت در تزریق دوز سوم واکسن کرونا، نگاه‌های بیشتری به واکسن‌های پروتئین نوترکیب کرونا در جهان دوخته شده است.

علاوه بر این، واکسن‌های پروتئین نوترکیب از مزایایی در روش تولید و میزان پایداری برخوردارند که تامین واکسن را در مقایسه با واکسن‌های جدید mRNA آسان‌تر می‌کند.

واکسن استرالیایی-ایرانی اسپایکوژن، با تکنولوژی پروتئین نوترکیب

واکسن اسپایکوژن (Spikogen)، ساخت شرکت سیناژن با همکاری شرکت Vaxine استرالیا مهرماه سال 1400 مجوز رسمی و معتبر مصرف اضطراری را از وزارت بهداشت دریافت کرد.

در ساخت واکسن سیناژن از افزودنی استانداردی به نام ادجوانت استفاده می‌شود که ایمنی پرقدرت‌تر و با دوام‌تر در مقابل ویروس را ایجاد می‌کند. برخلاف بیشتر واکسن‌های نسل قدیمی، به جای نمک‌های آلومینیومی، در واکسن اسپایکوژن از ادجوانت‌های غیرآلومینیومی استفاده شده است؛ زیرا سطح ایمنی مطلوبی ایجاد می‌کنند و همزمان عوارض کمتری نسبت به ادجوانت‌های آلومینیومی دارند.

اطلاعات موجود از واکسن‌ها و مطالعات قبلی نشان می‌دهد که استفاده از واکسن با تکنولوژی متفاوت از تکنولوژی واکسن اولیه باعث تولید ایمنی پایدارتر و موثرتری علیه ابتلا به کووید- ۱۹ می‌شود.

جالب است بدانید که نگرانی‌هایی درباره استفاده از واکسن با پلتفرم وکتور ویروسی به عنوان دوز تقویتی، در افرادی که قبلاً دو دوز از این نوع واکسن تزریق کرده اند، وجود دارد. این احتمال وجود دارد که تزریق مجدد واکسن با وکتور ویروسی در دوز سوم (به خاطر ایجاد ایمنی در بدن نسبت به وکتور ویروسی) باعث کاهش اثربخشی دوز تقویتی شود. تزریق واکسن در دوز سوم متفاوت با واکسن دو دوز قبلی ممکن است به ایمنی بهتر در برابر جهش‌های (واریانت‌ها) جدید ویروس کرونا نیز کمک کند.