اسپایکوژن، انتخابی مناسب برای دوز بوستر

فـاز دوم مطالعـات بالینـی واکســن اسپایکوژن، خردادماه 1400 با تزریق به 400 داوطلب با هدف بررسی ایمنی‌زایی و ایمن بودن این واکسن به صورت دوسویه کور و تصادفی سازی شده انجام شد.

در این مطالعه افراد بالای 18 سال شرکت کردند که از نظر سابقه ابتلا می‌توان آن‌ها را به دو دسته سروپازتیو (seropositive) و سرونگاتیو (seronegative) تقسیم کرد.

در این مطالعه، افراد سروپازتیو، سابقه ابتلا به ویروس کرونا داشته‌اند که بر اساس ارزیابی آنتی‌بادی‌های اختصاصی در زمان ورود به مطالعه تعیین شده‌اند. تزریق یک دوز از اسپایکوژن در این افراد مشابه با تجویز دوز بوستر در افراد با سابقه واکسیناسیون قبلی است.

تزریق تنها یک دوز از واکسن اسپایکوژن در افرادی که سروپازتیو بوده‌اند، باعث افزایش میزان آنتی‌بادی‌های اختصاصی خنثی‌کننده ویروس کرونا به بیش از 12 برابر میزان پایه شده است و در عین حال هیچ عارضه جدی نیز مشاهده نشده و کاملا ایمن بوده است.

از سایر مزایای مهم واکسن اسپایکوژن به عنوان دوز بوستر می‌توان به این موارد اشاره کرد:
اسپایکوژن تنها واکسن پروتئین نوترکیب موجود در کشور است که شامل تمامی بخش‌های پروتئین اسپایک ویروس کرونا است.
پروتئیـن اسپـایـک از مهم‌تـرین پروتئیـن‌هـای سطحـی ویـروس کرونــا اسـت کـه شامـل بخـش‌های
RBD,RBM,NTD) S1) و S2 است. پاسخ‌های ایمنی در بدن در برابر تمامی بخش‌های اسپایک ویروس کرونا رخ می‌دهد. از این‌رو این پروتئین از جایـگاه ویـژه‌ای در طراحـی واکسـن‌ها علیه بیماری کرونا برخوردار است.

پلتفرم واکسن اسپایکوژن از ایمن‌ترین پلتفرم‌ها بوده و این پلتفرم در ساخت انواع واکسن‌ها از جمله واکسن آنفلوانزا، هپاتیت، HPV (گارداسیل) و داروهایی مانند انسولین سابقه بسیار طولانی دارد.

به دلیل اینکه واکسن اسپایکوژن از پروتئین با خلوص بالا ساخته شده است و از تمامی ساختار ویروس استفاده نشده است، ریسک بروز خطراتی مانند بیماری‌زایی واکسن و پارتیکل‌های ویروسی به دلیل مشکلات احتمالی در پروسه تولید وجود نخواهد داشت.

واکسن اسپایکوژن حاوی ترکیبات آلومینیوم و جیوه نیست و ادجوانت استفاده شده در این واکســن Advax-SM اسـت که مطالعـات متعددی ایمنی‌زایی آن را نشان داده‌اند.

با توجه به یافته‌های موجود از واکسن‌های پیشین و مطالعات Mix & Match به نظر می‌رسد استفاده از پلتفرم‌های متفاوت از واکسیناسیون اولیه باعث ایجاد ایمنی پایدارتر و موثرتر در برابر ابتلا به کووید-19 می‌شود.

مطابق توضیحات قبلی اسپایکوژن حاوی تمام بخش‌های پروتئین اسپایک است. از این رو در افرادی که واکسیناسیون اولیه آن‌ها با واکسن‌های بر پایه وکتور ویروسی یا واکسن‌های برپایه ویروس غیرفعال شده انجام داده‌اند، تجویز اسپایکوژن به‌عنوان دوز بوستر می‌تواند منجر به فعالسازی مجدد سلول‌های خاطره در ساخت آنتی‌بادی علیه تمام قسمت‌های پروتئین S از جمله قسمت NTD شود که در خنثی‌سازی ویروس نقش بسیار مهمی دارد.

همچنین نگرانی‌هایی در خصوص استفاده از واکسن با پلتفرم وکتور ویروسی، مشابه واکسن اولیه به‌عنوان دوز بوستر وجود دارد. این احتمال وجود دارد که بدن نسبت به وکتور ویروسی در واکسیناسیون اولیه، آنتی‌بادی تولید کرده باشد که این‌آنتی‌بادی‌ها در تجویز دوز بوستر منجر به غیر فعال کردن واکسن و در نهایت سبب کاهش اثربخشی دوز بوستر شوند. لذا تا تکمیل مطالعات بعدی در این زمینه به نظر می‌رسد تغییر پلتفرم دوز بوستر در افراد با سابقه تزریق پلتفرم آدنوویروس، ارجح باشد.